Նախորդ օրը հայերէն վիքիպեդիայում Մորզէի այբուբենի մասին յօդուած էի կարդում։ Յօդուածում ներկայացուած էր այբուբենի լատինատառ տարբերակը, որը ի տարբերութիւն ռուսականի թարգմանուած չէր։
Փորձեցի տարբեր տեղեր հարցումներ անել, իմանալու արդեօք կայ Մորզէի այբուբենի հայկական տարբերակը։
Թթում Նորայրը ինձ հետ կիսուեց մի գրառմամբ, որտեղ պատմում էր, թե ինչպէս է իր պապիկը առաջին դասարանում իրեն տուել այբուբենի հայատառ տարբերակը, տետրի թղթի վրայ արտագրած։
Ընկերներիցս մէկը նոյնպէս հաստատեց, որ փոքր տարիքում ունեցել է նման գիրք։ Մնում էր միայն գտնել այն։
Առցանց արխիւներում ժամեր տեւած որոնումների արդիւնքում, ազգային գրադարանի արխիւից գտայ՝ «Հեռագրի հեռախոսի յեվ ռադիոյի մասին», 1929թ.-ին հրատարակուած ձեռնարկը։ Գրքում ներկայացուած էր այբուբենի կիրառման կարգը եւ ի ուրախութիւն ինձ հայերէն տարբերակը։
Մորզէի հայկական այբուբեն՝
| հայ. | լատին. | կոդ | հայ. | լատին. | կոդ | թիւ | կոդ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ա | a | · − | Շ | − − − − | 0 | − − − − − | |||
| Բ | b | − · · · | Ո | o | − − − | 1 | · − − − − | ||
| Գ | g | − − · | Չ | − − − · | 2 | · · − − − | |||
| Դ | d | − · · | Պ | p | · − − · | 3 | · · · − − | ||
| Ե | e | · | Ջ | − · − · · | 4 | · · · · − | |||
| Զ | z | − − · · | Ռ | ” | · − · · − · | 5 | · · · · · | ||
| Ը | y | − · − − | Ս | s | · · · | 6 | − · · · · | ||
| Թ | − − · − − | Վ | w | · − − | 7 | − − · · · | |||
| Ժ | v | · · · − | Տ | t | − | 8 | − − − · · | ||
| Ի | i | · · | Ր | r | · − · | 9 | − − − − · | ||
| Լ | l | · − · · | Ց | c | − · − · | ||||
| Խ | h | · · · · | Փ | · · − · − | |||||
| Ծ | @ | · − − · − · | Ք | x | − · · − | ||||
| Կ | k | − · − | Ֆ | f | · · − · | ||||
| Հ | · − − − · | Ու | u | · · − | |||||
| Ձ | / | − · · − · | — | - | − · · · · − | ||||
| Ղ | q | − − · − | / | − − − − − − | |||||
| Ճ | · − · − · | . | . | · · · · · · | |||||
| Մ | m | − − | , | , | · − · − · − | ||||
| Յ | j | · − − − | : | : | − − − · · · | ||||
| Ն | n | − · |
Այբուբենում բացակայում են՝ «է», «օ», «եւ» տառերը։ Դա գալիս է տուեալ ժամանակաշրջանի հայերէնի ուղղագրութիւնից, որը պարզ երեւում է նաեւ բնագրում։ «է» տառի փոխարէն գրւում է՝ «ե», «ե»-ի փոխարէն՝ «յե», «եւ»-ի փոխարէն՝ «եվ» իսկ «օ»-ի փոխարէն «ո»։
